รายงานพิเศษ
การประชุมสัมมนาพระธรรมทูตสายต่างประเทศทั่วโลก
เรื่อง “การระดมความคิดเพื่อพัฒนางานเผยแพร่พระพุทธศาสนาทั่วโลก”
(Brain Storming Seminar; How to develop the Buddhist Activities all the World)
โดย มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย
ร่วมกับสมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา และสหภาพพระธรรมทูตไทยแห่งทวีปยุโรป,
องค์กรพระธรรมทูตไทยแห่งสหราชอาณาจักรและไอส์แลนด์เหนือ -พระธรรมทูตสายโอเซียเนียร์
ในโอกาสงานทำบุญครบรอบ ๕๐ ปีแห่งการปฏิบัติหน้าที่พระธรรมทูตในแดนพุทธภูมิ
พระเทพโพธิวิเทศ (ทองยอด ภูมิปาโล ป.ธ. ๙)หัวหน้าพระธรรมทูตสายอินเดีย-เนปาล
ณ วัดไทยพุทธคยา เมืองพุทธคยา รัฐพิหาร ประเทศอินเดีย
วันที่ ๒๕-๒๖ กุมภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๔
สมเด็จพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ส่งพระธรรมทูตออกประกาศพระพุทธศาสนา มานานกว่า ๒,๖๐๐ ปีแล้ว ทำให้เกิดมีพระธรรมทูตที่ปฏิบัติงานเผยแผ่เป็นลำดับ และต่อมาได้เกิดองค์กรพระธรรมทูตที่ปฏิบัติงานเผยแผ่ทั่วโลก นับแต่นั้นเป็นต้นมา ปัจจุบันพระธรรมทูตของพระพุทธศาสนามีทั้งฝ่ายเถรวาท และมหายานได้ทำหน้าที่ประกาศเผยแผ่พระพุทธศาสนาให้เป็นไปตามพุทธประสงค์ เพื่อประโยชน์สุขแก่มหาชนเป็นอันมาก จึงทำให้ชาวโลกได้เรียนรู้ และรู้จักพระพุทธศาสนา ผ่านพระธรรมคำสอน และสนใจเข้ามาศึกษาปฏิบัติธรรมมากยิ่งขึ้น ทำให้โลกเกิดสันติภาพ และสันติสุขแก่มวลมนุษยชาติสืบมา
ปัจจุบัน สังคมโลกมีการเปลี่ยนแปลงที่รวดเร็วทำให้วิถีชีวิตผู้คนในสังคมชุมชนทั่วโลก เศรษฐกิจ การเมือง เกิดปัญหาและผลกระทบที่รุนแรง จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่พระธรรมทูตทุกรูปควรได้แสดงบทบาทในการนำหลักธรรมคำสอนของพระพุทธองค์สู่การช่วยเหลือเยียวยาสังคม
ดังนั้น มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ร่วมกับ พระธรรมทูตสายประเทศอินเดีย-เนปาล สมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา สหภาพพระธรรมทูตไทยในทวีปยุโรป พระธรรมทูตสายโอเชียเนียร์ สมัชชาสงฆ์ไทยในประเทศสิงคโปร์ และสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ จึงได้จัดให้มีการประชุมสัมมนาเชิงปฏิบัติการพระธรรมทูตไทยและนานาชาติขึ้น ทั้งนี้สืบเนื่องจากมติการประชุมสัมมนาพระธรรมทูตไทย ณ วัดไทยกรุงวอชิงตัน ดี.ซี. และการประชุมสมัยสามัญประจำปี ครั้งที่ ๓๓/๒๕๕๒ ของสมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา ณ วัดมงคลเทพมุนี รัฐเพนซิลวาเนีย ระหว่างวันที่ ๑๑-๑๒ มิถุนายน ๒๕๕๒ และการประชุม ที่วัดวชิรธรรมปทีป ลองไอส์แลนด์ นิวยอร์ก ระหว่างวันที่ ๒๔-๒๕ มิถุนายน ๒๕๕๓ มีมติให้จัดการประชุมพระธรรมทูตไทยและนานาชาติ ณ ประเทศอินเดียขึ้นพร้อมทั้งกำหนดให้การประชุมครั้งนี้เป็นการประกาศให้วันมาฆบูชาเป็นวันสำคัญสากลของโลก ด้วย
คณะพระธรรมทูตสายต่างประเทศจากสมัชชาต่างๆ ทั่วโลก ได้เดินทางไปประชุม ณ ประเทศอินเดีย เนปาล ระหว่างวันที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ – ๕ มีนาคม ๒๕๕๔
วันพฤหัสบดีที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๔ คณะจาริกธรรมสัมมนา ณ แดนพุทธภูมิได้ เดินทางถึงสนามบินนานาชาติเมืองคยา ได้เข้ากราบนมัสการสังเวชนียสถานแห่งที่ ๑ (ตามเส้นทาง) สถานที่ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า ณ พระแท่นวัชรอาสน์-องค์พระเจดีย์พุทธคยา และต้นพระศรีมหาโพธิ์
- กราบนมัสการพระแท่นวัชรอาสน์ ที่ประทับนั่งตรัสรู้ในคืนวันเพ็ญเดือน ๖
- นมัสการสัตตมหาสถาน คือสถานที่เสวยวิมุตติสุข ๗ แห่งในบริเวณพระเจดีย์พุทธคยา
- พิธีถวายผ้าไตรจีวรห่มหลวงพ่อพุทธเมตตาที่สวยงามด้วยพุทธลักษณะและศักดิ์สิทธิ์ที่สุดภายในองค์พระเจดีย์พุทธคยา
- ทำวัตรสวดมนต์เย็น นั่งสมาธิเจริญจิตภาวนา แผ่เมตตา ฟังธรรมบรรยายจากพระวิทยากรผู้มีความเชี่ยวชาญด้านพระพุทธศาสนา และประวัติศาสตร์ แผ่เมตตา และเวียนเทียนรอบองค์พระมหาเจดีย์พุทธคยา
คณะพระธรรมทูตสายต่างประเทศสายต่าง ๆ ทั่วโลก เช่นจากทวีปยุโรป จากสหรัฐอเมริกา จากออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ รวมจากประเทศไทย และสาธุชนเดินทางมาถึงพุทธคยา เพื่อเข้าร่วมในพิธีเปิดการประชุมสัมมนา
วันศุกร์ที่ ๒๕ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๔
เวลา ๐๘.๐๐ น. ผู้เข้าประชุมสัมมนาพร้อมกันที่ปะรัมพิธีลงทะเบียนเข้ารับการสัมมนา สถานที่จัดประชุมได้ใช้เต้นท์ขนาดใหญ่ ทำเวทีภายในเต้นท์ฉากข้างหลังเป็นรูปสังเวชนียสถานทั้ง ๔ แห่ง ตั้งโต๊ะหมู่บูชาและตั้งเก้าอี้สำหรับประธานในพิธีได้นั่งกล่าวเปิดงานและให้โอวาทอย่างเป็นทางการ
เวลา ๐๘.๓๐ น. พระพรหมวชิรญาณ กรรมการมหาเถรสมาคม เจ้าอาวาสวัดยานนาวา ประธานในพิธีเดินทางมาถึงบริเวณงาน จากนั้นเป็นพิธีการต้อนรับ สู่แดนพุทธภูมิโดยเด็กนักเรียนจากโรงเรียนเบญจศีล ดำเนินการโดยท่านอนุรุทธะพระสงฆ์ชาวอินเดียโดยได้รับความอุปถัมภ์จากวัดไทยพุทธคยา ได้แสดงดนตรีและร้องเพลงศีลธรรมได้แสดงลีลาประกอบเพลงด้วย
หลังจากนั้นพิธีเปิดงานอย่างเป็นทางการได้เริ่มขึ้สโดย พระพรหมวชิรญาณ ประธานในพิธีจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย นำไหว้พระสวดมนต์ เสร็จแล้วพระเถระและพระธรรมทูตทั้งหมดถวายความเคารพท่านประธานในพิธี ลำดับต่อจากนั้นเป็นพิธีอ่านสารแสดงความยินดีในพิธีเปิด ตามลำดับ ดังนี้
๑. สารของสมเด็จพระพุฒาจารย์ (อุปเสนมหาเถร) ประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่สมเด็จพระสังฆราช
อ่านโดย พระธรรมโมลี เจ้าอาวาสวัดศาลาลอย เจ้าคณะจังหวัดสุรินทร์ รองอธิการบดี ม.มจร. วิทยาเขตสุรินทร์
๒. สารของหัวหน้าพระธรรมทูตสายประเทศอินเดีย-เนปาล อ่านโดย พระครูสิทธิปริยัติวิเทศ เจ้าอาวาสวัดไทยไวสาลี ปฏิบัติหน้าที่แทน พระเทพโพธิวิเทศ เจ้าอาวาสวัดไทยพุทธคยา
๓. สารของ ประธานสมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา อ่านโดย พระสุนทรพุทธิวิเทศ เจ้าอาวาสวัดพุทธาวาส ฮิวสตัน รองประธานฯ รูปที่ ๑ ปฎิบัติหน้าที่แทนประธานสมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา
๔. สารของประธานสหภาพพระธรรมทูตไทยแห่งทวีปยุโรป อ่านโดย พระราชพุทธิวิเทศ เจ้าอาวาสวัดพุทธาราม ประเทศเนเธอร์แลนด์
๕. สารของประธานองค์กรพระธรรมทูตไทยแห่งสหราชอาณาจักร อ่านโดย พระครูสุธรรมปัญญาวิเทศ เลขาธิการ องค์กรพระธรรมทูตไทยแห่งสหราชอาณาจักร เจ้าอาวาสวัดพุทธวิหาร คิงส์บลอมลี่ ประเทศอังกฤษ
๖. สารจากหัวหน้าพระธรรมทูตจากโอเซียเนียร์-เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ อ่านโดยพระครูวรกิตติโสภณ เจ้าอาวาสวัดนาคปรก ในนามหัวหน้าสงฆ์วัดพุทธสามัคคี เมืองไครเชิชส์ ประเทศนิวซีแลนด์
หลังจากนั้นเป็นการกล่าวรายงาน โดย ดร.พระมหาถนัด อตฺถจารี เลขาธิการสมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา วัดไทยกรุงวอชิงตัน, ดี.ซี.
กราบเรียน พระเดชพระคุณพระพรหมวชิรญาณ กรรมการมหาเถรสมาคม ที่เคารพอย่างสูง
เกล้า ฯ ในนามคณะกรรมการจัดสัมมนาพระธรรมทูตสายต่างประเทศทั่ว ขอกราบขอบพระคุณพระเดชพระคุณไว้เป็นอย่างสูง ที่ได้เมตตาเสียสละเวลามาเป็นประธานพิธีในวันนี้ เกล้า ฯ จึงใคร่ขอประทานโอกาสกราบเรียน รายงานความเป็นมาของงานสัมมนาพระธรรมทูตฯ ครั้งนี้ โดยย่อ ดังต่อไปนี้
เนื่องด้วย คณะสงฆ์ไทย ได้ริเริ่มงานเผยแผ่พระพุทธศาสนาออกไปสู่นานาประเทศ ตั้งแต่ปีฉลอง๒๕ พุทธศตวรรษ โดยรัฐบาลอินเดียได้เชิญให้รัฐบาลไทยมาสร้างวัดไทยในดินแดนพุทธภูมิ คือบริเวณปริมณฑลพุทธคยา ประเทศไทยเป็นประเทศแรกที่รับเชิญและได้ดำเนินการสร้างวัดไทยพุทธคยา และส่งพระธรรมทูตมาปฏิบัติศาสนกิจตั้งแต่บัดนั้น เป็นต้นมาได้๕๐ กว่าปีแล้ว
และกาลต่อมาพระพุทธศาสนาแบบไทยได้ เผยแผ่ไปยังดินแดนตะวันตก เช่นประเทศในทวีปยุโรป คือ สหราชอาณาจักร คือวัดไทยพุทธประทีป ลอนดอน รวมถึงประเทศอื่น ๆ ในยุโรปมีวัดเกิดขึ้นเป็นจำนวนมาก และพระพุทธศาสนาได้เผยแพร่เข้าไปยังประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อราวปี พ.ศ. ๒๕๑๒ ต่อมา ได้เริ่มสร้างวัดไทยแห่งแรกที่ นครลอสแองเจลิส เมื่อปี พุทธศักราช ๒๕๑๕ วัดไทยกรุงวอชิงตันดี.ซี. เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๑๗ เป็นต้น และจำนวนวัดและสำนักสงฆ์ไทยในมลรัฐอื่น ๆ ได้เพิ่มขึ้นมาเรื่อย ๆ จนถึงปัจจุบันนี้ จำนวนมากกว่า ๙๕ วัดแล้ว ตลอดถึงได้เกิดขึ้นในประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก
เมื่อมีจำนวนวัดหรือสำนักสงฆ์เพิ่มมากขึ้นในต่างประเทศ วัดจึงกลายเป็นศูนย์รวมจิตใจ ศูนย์กลางเผยแผ่พระพุทธศาสนา เป็นสถานที่ศึกษาภาษา ขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมไทย รวมทั้งเป็นสถานที่บำเพ็ญบุญกุศล พบปะประชุมกัน ระหว่างชาวไทยและชาวต่างประเทศ พระสงฆ์ จึงเป็นผู้นำที่มีบทบาทสำคัญยิ่ง ในการปฏิบัติศาสนกิจฯ
ดังนั้น มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ร่วมกับสมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา และสมัชชาสงฆ์ไทยทั่วโลก ได้พิจารณาเห็นความสำคัญดังกล่าว จึงได้ร่วมกันจัดทำ โครงการสัมมนาพระธรรมทูตสายต่างประเทศ ครั้งนี้ขึ้น โดยมีวัตถุประสงค์ ดังต่อไปนี้
1. เพื่อติดตามประเมินผลการจัดอบรมพระธรรมทูตสายต่างประเทศ เพื่อหาทางปรับปรุง พัฒนาและยกฐานะขึ้นเป็นสถาบันหรือวิทยาลัยการพระธรรมทูต
- เพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์ ระหว่างพระธรรมทูตสายต่างประเทศ ซึ่งปฏิบัติศาสนกิจอยู่ในสหรัฐอเมริกา ยุโรป เอเชีย-โอเชียเนียร์ และปัญหาอุปสรรคในการบริหารงานระหว่างไวยาวัจกรของแต่ละวัด
- เพื่อสร้างสัมพันธไมตรี ความมีเอกภาพ ความร่วมมือกัน ระหว่างวัด พระธรรมทูตและพุทธศาสนิกชนทั่วไป ในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในต่างประเทศ
- เพื่อเพิ่มพูนความรู้ ความสามารถ และประสบการณ์ แก่พระธรรมทูตฯ ซึ่งเป็นการส่งเสริม
สนับสนุนงานเผยแผ่ของคณะสงฆ์ไทย ให้มีประสิทธิภาพมากยิ่ง ๆ ขึ้นไป
5. เพื่อร่วมเฉลิมฉลองการปฏิบัติศาสนกิจครบ ๕๐ ปี ณ ดินแดนพุทธภูมิของพระเทพโพธิวิเทศ เจ้าอาวาสวัดไทยพุทธคยา หัวหน้าพระธรรมทูตสายประเทศอินเดีย-เนปาล
ในการจัดสัมมนาพระธรรมทูตไทยทั่วโลกครั้งนี้ สำเร็จลุล่วงลงได้ด้วยดีก็ด้วยได้รับความร่วมมือจากหลาย ๆ ฝ่าย คือ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย สมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา, สหภาพพระธรรมทูตไทยแห่งทวีปยุโรป และโอเชียเนียร์ รวมถึง สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ กรรมการมหาเถรสมาคม พระเถรานุเถระ และพุทธศานิกชน กรรมการจัดงานและคณะสงฆ์วัดไทยพุทธคยา วัดไทยกุสินาราเฉลิมราชย์ วัดไทยสิริราชคฤห์ วัดไทยนาลันทา วัดไทยสารนาถ เป็นต้น
บัดนี้ ได้เวลาเป็นมงคลฤกษ์แล้ว เกล้า ฯ ขอกราบเรียนพระเดชพระคุณ พระพรหมวชิรญาณ ได้โปรดประกอบพิธีเปิดการสัมมนา พร้อมทั้งประทานโอวาทเพื่อเป็นแนวทางปฏิบัติและเป็นสิริมงคลแก่คณะกรรมการโครงการ ฯ และผู้เข้าร่วมสัมมนา ตลอดจนพุทธศาสนิกชนผู้อุปถัมภ์โครงการสืบต่อไป
ปฏิญญาพุทธคยา
การประชุมพระธรรมทูตไทยสายต่างประเทศ ณ แดนพุทธภูมิ
วัดไทยพุทธคยา วัดไทยนาลันทา วัดไทยสิริราชคฤห์ วัดไทยไวสาลี วัดไทยกุสินาราเฉลิมราชย์ วัดไทยลุมพินี และวัดไทยสารนาถ
ระหว่างวันที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ – ๕ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๔
เพื่ออนุวัตให้เป็นไปตามปฏิญญามหานครนิวยอร์ก คณะพระธรรมทูตไทยสายประเทศอินเดีย-เนปาล สมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา สหภาพพระธรรมทูตไทยในทวีปยุโรป องค์กรพระธรรมทูตไทยแห่งสหราชอาณาจักร-ไอร์แลนด์เหนือ พระธรรมทูตไทยสายโอเซียเนียร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ร่วมกับสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ จึงได้ร่วมประชุมสัมมนาพระธรรมทูตไทยสายต่างประเทศในแดนพุทธภูมิ ณ วัดไทยพุทธคยา วัดไทยนาลันทา วัดไทยสิริราชคฤห์ วัดไทยไวสาลี วัดไทยกุสินาราเฉลิมราชย์ วัดไทยลุมพินี และวัดไทยสารนาถ ประเทศอินเดีย เนื่องในวโรกาสฉลองพุทธชยันตี ๒,๖๐๐ ปีแห่งการตรัสรู้ของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เพื่อถวายพระพรชัยมงคลแด่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวฯ เนื่องในปีมหามงคลทรงเจริญพระชนมพรรษา ๘๔ พรรษา และเนื่องในโอกาสที่พระเทพโพธิวิเทศ (ทองยอด ภูริปาโล) หัวหน้าพระธรรมทูตไทยสายประเทศอินเดีย-เนปาล เจ้าอาวาสวัดไทยพุทธคยา ได้ปฏิบัติศาสนกิจครบ ๕๐ ปีในแดนพุทธภูมิ พร้อมได้ธรรมยาตราแดนพุทธภูมิ ณ ประเทศอินเดีย-เนปาล ระหว่างวันที่ ๒๔ กุมภาพันธ์ ถึง ๕ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๕๔
ในการนี้ ที่ประชุมมีมติเห็นชอบร่วมกันดำเนินการดังต่อไปนี้
๑. ร่วมกันจัดกิจกรรมฉลองพุทธชยันตี ๒,๖๐๐ ปีแห่งการตรัสรู้ของสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดยร่วมกันกำหนดรูปแบบ วิธีการดำเนินการ และมอบหมายความรับผิดชอบ ตลอดจนเรื่องที่เกี่ยวข้องอื่นๆ ตามที่เห็นสมควร
๒. ร่วมกันจัดสัมมนาพระธรรมทูตไทยสายต่างประเทศ เฉลิมพระเกียรติ ๘๔ พรรษา พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในปีพุทธศักราช ๒๕๕๔ ณ ประเทศไทย โดยร่วมกันกำหนดรูปแบบ วิธีการดำเนินการ และมอบหมายความรับผิดชอบ ตลอดจนเรื่องที่เกี่ยวข้องอื่นๆ ตามที่เห็นสมควร
๓. ร่วมกันจัดสัมมนาพระธรรมทูตไทยสายต่างประเทศ ณ ประเทศสหรัฐอเมริกา ในปีพุทธศักราช ๒๕๕๕ โดยร่วมกันกำหนดรูปแบบ วิธีการดำเนินการ และมอบหมายความรับผิดชอบ ตลอดจนเรื่องที่เกี่ยวข้องอื่นๆ ตามที่เห็นสมควร
๔. ร่วมกันดำเนินการให้มีการส่งเสริมการศึกษาของคณะสงฆ์ในต่างประเทศ การจัดตั้งโรงเรียนพระปริยัติธรรมแผนกธรรม บาลี แผนกสามัญศึกษา รวมถึงนำเสนอต่อมหาเถรสมาคมเพื่อขออนุมัติการเปิดสอบธรรมสนามหลวง ธรรมศึกษา และบาลีสนามหลวง
๕. ร่วมกันดำเนินการเพื่อให้มีการจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษาของมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยโดยพระธรรมทูตไทยสายต่างประเทศ
๖. ร่วมกันดำเนินการเพื่อให้มีความร่วมมือระหว่างสถาบันอุดมศึกษาในต่างประเทศ ในการจัดกิจกรรมทางพระพุทธศาสนาตามที่เห็นสมควร
๗. จัดตั้งองค์กรสมัชชาพระธรรมทูตไทยสายต่างประเทศ โดยให้มีผู้แทนจากองค์กรพระธรรมทูตไทยสายต่างประเทศและองค์กรที่เกี่ยวข้องร่วมเป็นคณะกรรมการบริหาร ทั้งนี้ มอบให้ฝ่ายกิจการต่างประเทศ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยรับเป็นผู้ประสานงานดำเนินการ
๘. ร่วมกันดำเนินการจัดทำแผนพัฒนาของพระธรรมทูตไทยสายต่างประเทศ และให้แต่ละภาคส่วนที่เกี่ยวข้องจัดทำแผนพัฒนาในส่วนของตนเพื่อเป็นแนวทางในการปฏิบัติงานของพระธรรมทูตไทยในต่างประเทศ
๙. เสนอประเด็นปัญหาในการบรรพชาอุปสมบทชาวพุทธในต่างประเทศต่อมหาเถรสมาคมเพื่อพิจารณาแต่งตั้งพระอุปัชฌาย์ในต่างประเทศ